Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

occasus solis

  • 1 occasus

    [st1]1 [-] occasus, a, um: part. passé de occido [ob + cado]; couché (en parl. du soleil). [st1]2 [-] occasŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - chute, ruine, destruction. - [abcl]b - chute (du jour), déclin, coucher (des astres), coucher du soleil. - [abcl]c - le couchant, l'occident. - [abcl]d - mort, trépas. - [abcl]e - l'Occasion (déesse).[/b]    - occasus (solis): coucher du soleil.    - ad occasum, Cic.: vers l'occident, à l'ouest.
    * * *
    [st1]1 [-] occasus, a, um: part. passé de occido [ob + cado]; couché (en parl. du soleil). [st1]2 [-] occasŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - chute, ruine, destruction. - [abcl]b - chute (du jour), déclin, coucher (des astres), coucher du soleil. - [abcl]c - le couchant, l'occident. - [abcl]d - mort, trépas. - [abcl]e - l'Occasion (déesse).[/b]    - occasus (solis): coucher du soleil.    - ad occasum, Cic.: vers l'occident, à l'ouest.
    * * *
        Occasus, huius occasus, pen. prod. Cic. La mort.
    \
        Occasus solis. Plaut. Le soleil couchant, Le couchement ou esconsement de soleil.
    \
        Vertor in occasum. Catul. Droict à soleil couchant, Vers Occident, Vers le ponent.

    Dictionarium latinogallicum > occasus

  • 2 occasus

    1.
    occāsus, a, um, Part., from occĭdo.
    2.
    occāsus, ūs, m. [occĭdo].
    I.
    A falling, going down (class.; cf. obitus).
    A.
    Lit., a going down, setting, of the heavenly bodies;

    esp. of the sun: ante occasum Maiae,

    Verg. G. 1, 225:

    ortus occasusque signorum,

    the rising and setting of the constellations, Quint. 1, 4, 4:

    solis,

    Caes. B. G. 1, 50; 2, 11; 3, 15; Liv. 9, 32.— Absol.:

    praecipiti in occasum die,

    Tac. H. 3, 86.—
    B.
    Transf., the quarter of the heavens in which the sun sets, sunset, the west:

    inter occasum solis et septentriones,

    Caes. B. G. 1, 1:

    ab ortu ad occasum,

    Cic. N. D. 2, 19, 49. — Plur., Ov. M. 2, 190:

    ager Longus in occasum,

    Verg. A. 11, 317:

    de terrā occasus solis,

    Vulg. Zach. 8, 7.—
    C.
    Trop., downfall, ruin, destruction, end, death:

    post obitum occasumque vestrum,

    Cic. Pis. 15, 34:

    occasus interitusque rei publicae,

    id. ib. 8, 18: id. Sull. 11, 33:

    Iliaci cineres et flamma extrema meorum, Testor, in occasu vestro, etc.,

    Verg. A. 2, 432; cf.

    Trojae,

    id. ib. 1, 238:

    post L. Aelii nostri occasum,

    death, Cic. Ac. 1, 2, 8:

    odii,

    Quint. Decl. 9, 18.—
    * II.
    For occasio, an occasion, opportunity, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 178 Müll. (Ann. v. 164; 171; 292 Vahl.).

    Lewis & Short latin dictionary > occasus

  • 3 occasus

    occāsus, ūs, m. (occĭdo), I) der Untergang der Gestirne (Ggstz. ortus, exortus), A) eig.: 1) im allg.: solis, auch als Zeit u. als Himmelsgegend (= der Westen), Caes. u.a.: occ. lunae (Ggstz. exortus), Plin.: ortus occasusque signorum (der Himmelszeichen), Quint.: ortus occasusque lunae, Mela: solis exortus, cursus, occasus (Plur.), Cornif. rhet.: solis lunaeque ortus occasusque (Plur.), Liv.: occ. Maiae, Verg.: ab occasu solis ad exortus intendere iter, Liv.: iam sol occasui declivis est, Min. Fel. – 2) prägn., der Untergang der Sonne, a) als Zeit, der Abend, praecipiti in occasum die, Tac. – b) als Himmelsgegend, der Abend, Westen, ab occasu, Verg.: in occasum, Verg.: ad occasum habitantes, die Abendländer (Ggstz. orientis incolae), Plin. – B) übtr., der Untergang, das Verderben, Ende, 1) im allg.: rei publicae, Cic., occasus noster, vom Exil, Cic. – 2) insbes.: a) der Hingang = der Tod, Cic. u. Nep. – b) die Leiche, das Leichenbegängnis, occasibus fatigari, Apul. de mund. 23. – II) = occasio, die Gelegenheit, Enn. ann. 129 u. 166: occasus tempusve, Enn. ann. 294.

    lateinisch-deutsches > occasus

  • 4 occasus

    occāsus, ūs, m. (occĭdo), I) der Untergang der Gestirne (Ggstz. ortus, exortus), A) eig.: 1) im allg.: solis, auch als Zeit u. als Himmelsgegend (= der Westen), Caes. u.a.: occ. lunae (Ggstz. exortus), Plin.: ortus occasusque signorum (der Himmelszeichen), Quint.: ortus occasusque lunae, Mela: solis exortus, cursus, occasus (Plur.), Cornif. rhet.: solis lunaeque ortus occasusque (Plur.), Liv.: occ. Maiae, Verg.: ab occasu solis ad exortus intendere iter, Liv.: iam sol occasui declivis est, Min. Fel. – 2) prägn., der Untergang der Sonne, a) als Zeit, der Abend, praecipiti in occasum die, Tac. – b) als Himmelsgegend, der Abend, Westen, ab occasu, Verg.: in occasum, Verg.: ad occasum habitantes, die Abendländer (Ggstz. orientis incolae), Plin. – B) übtr., der Untergang, das Verderben, Ende, 1) im allg.: rei publicae, Cic., occasus noster, vom Exil, Cic. – 2) insbes.: a) der Hingang = der Tod, Cic. u. Nep. – b) die Leiche, das Leichenbegängnis, occasibus fatigari, Apul. de mund. 23. – II) = occasio, die Gelegenheit, Enn. ann. 129 u. 166: occasus tempusve, Enn. ann. 294.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > occasus

  • 5 occāsus

        occāsus ūs, m    [ob+1 CAD-], a falling, going down, setting: Maiae, V.: cum occasu solis, at sunset, S.—The sunset, west: ab ortu ad occasum: ager Longus in occasum, V.: Prospicit occasūs, O.—Fig., downfall, ruin, destruction, end, death: rei p.: in occasu vestro, V.: post Ael<*> occasum, death.
    * * *

    solis occasus -- sunset; west

    Latin-English dictionary > occāsus

  • 6 occāsus

        occāsus    P. of 2 occido.
    * * *

    solis occasus -- sunset; west

    Latin-English dictionary > occāsus

  • 7 occasus

    I occāsus, a, um part. pf. к occido II II occāsus, ūs m. [ occido II \]
    1) заход, закат ( lunae ortus occasusque Mela). o. ( solis) rhH., Cs etc. заход солнца, вечер
    2) запад (ab occasu V; in occasum V)
    3) падение, гибель, конец (senectus o. vitae Sen; o. interitusque Trojae V); кончина, смерть ( alicujus C)
    4) арх. (= occasio) случай, повод (o. tempusve Enn)

    Латинско-русский словарь > occasus

  • 8 Westen

    Westen, a) als Himmelsgegend: occidens sol od. bl. occidens; occasus solis od. bl. occasus. – im W., occidentis regione; quā vergit ad occidentem (im W. eines Landes): gegen oder nach W., s. westlich: von W., ab occidente: von W. nach Osten, ab occasu solis ad orientem od. ad exortus. – b) als Länderstrich: obeuntis solis partes (Ggstz. orientis solis partes). occidens (auch [2686] meton. = die Bewohner des Abendlandes, Ggstz. oriens). – ad occasum habitantes (die Bewohner des Abendlandes, die Okzidentalen).

    deutsch-lateinisches > Westen

  • 9 Abend

    Abend, I) Zeitabschnitt des Tages: vesper (in der klass. Prosa seltener vespera). – tempus vespertinum (Abendzeit). – occasus solis (Sonnenuntergang). – gegen A., ad od. sub vesperum; sub occasum solis: abends, vespere, gew. adv. vesperi: abends spät, pervesperi: abends zuvor, pridie vesperi: heute abend, hodie vesperi: gestern abend, heri vesperi: bei einbrechendem A., primo vespere; ubi coepit advesperascere; cum iam advesperasceret: vor A., ante vesperum: bis zum A., ad vesperum: vom A. bis zum Morgen, a vespere usque ad mane: vom Morgen bis zum A., a mane usque ad vesperum. – es wird A., vesperascit caelum od: dies; u. bl. vesperascit: es geht schon gegen A., iam advesperascit; vergit in vesperum dies: es geht schon stark gegen A., iam praeceps in occasum sol est: es ist schon A., iam diei vesper est; iam vesperavit: guten Abend! salve! vd. (beim Scheiden) vale!: jmdm. guten A. wünschen, salvere (beim Kommen) od. valere (beim Scheiden) alqm iubeo. – Sprichwörtl., es ist noch nicht aller Tage A., nondum omnium dierum sol occĭdit (Liv. 39, 26, 9): es kann vor A. leicht anders werden, quid vesper ferat, incertum est (Liv. 45, 8, 6). – Bildl., der A. des Lebens, s. Lebensabend: am letzten A. seines Lebens, supremo vitae die; die vitae suae postremo. – II) meton., Himmelsgegend = Westen, w. s. – Abendbesuch bekommen, alqs me convenit vesperi: bei jmd. einen A. machen, convenire alqm vesperi. Abendbrot, cibus vespertinus. Abenddämmerung, crepusculum (Ggstz. diluculum). – in der A., crepusculo; gew. primo vespere (bei Anbruch des Abends); cum advesperavisset (als der Abend herangerückt war): mit der A., ubi coepit advesperascere; [7] cum iam advesperasceret. Abendessen, cibus vespertinus. – als Souper, epulae vespertinae. Abendgebet, *precatio ante somnum facta (das Beten). – *preces vespertinae (das Gebet). – sein A. verrichten, *ante somnum precari ad Deum. Abendgegend, I) Gegend, die gegen Westen liegt: regio ad occidentem vergens. – II) Himmelsgegend, s. Westen. – Abendkälte, frigus vespertinum. Abendkost, s. Abendessen. – Abendkühle, frigus vespertinum. Abendland, I) = Abendgegend no. I. – II) Westland, Singul. kollektiv od. Plur. Abendländer, abeuntis solis partes (Ggstz. orientis solis partes); occĭdens (Ggstz. oriens). Abendländer = Bewohner des Abendlandes, ad occasum habitantes. abendländisch, I) der Bewohner des Abendlandes: ad occasum habitantium. – II) = westlich, w. s. – abendlich, I) zum Abend gehörend, am A. geschehend: vespertinus. – II) gegen Abend (Westen) liegend, s. westlich. – Abendluft, I) am Abend wehende Luft: aura vespertina. – II) = Westluft, Westwind, w. s. – Abendmahl,- mahlzeit, I)= Abendessen, w. s. – II) als kirchliche Feier: cena od. mensa Dominica (Eccl.); epulae sacrae (Eccl.). – od. als Liebesmahl, eucharistia (Eccl.). – od. als Kommunion, communio sancti altaris (Eccl.). – zum A. gehen, accedere ad mensam Dominicam (Eccl.): das A. feiern, *celebrare eucharistiam (von mehreren). – Abendrot,- röte, *rubor caeli vespertini. abends, s. Abend. – Abendseite, s. Westseite. – Abendsonne, sol vespertinus (Ggstz. sol matutinus). – sol occĭdens (untergehende Sonne, Ggstz. sol oriens). – die A. haben, soli vespertino obvium esse (v. Örtl.). – Abendstern, Hesperus (Ἕσπερος); rein lat. Vesper; stella Veneris. Abendstunde, horavespertina (eine Stunde des Abends). – tempus vespertinum (Abendzeit). – in der A., primo vespere; ubi iam vesperaverat. Abendtau, rosvespertinus. Abendtisch, s. Abendessen. – Abendwind, I) am Abend wehender Wind: ventusvespertinus. – II) = Westwind, w. s. – Abendzeit, tempus vespertinum. – tempora vespertina (im allg.). – horae vespertinae (Abendstunden). – um die A., cum iam advesperasceret: zur A., vespertino tempore; vespertinis temporibus (allemal zur A.).

    deutsch-lateinisches > Abend

  • 10 Sonne

    Sonne, sol. – die aufgehende S., sol oriens: die untergehende S., sol occĭdens: die sich zum Untergang neigende S., sol praecipitans: Aufgang u. Untergang der S., ortus et occasus solis: vom Aufgang der S. bis zu ihrem Untergang, ab orto usque ad occĭdentem solem: die S. geht auf, sol exoritur: sobald die S. aufging, – ubi primum illuxit: die S. war noch nicht aufgegangen, als etc., nondum lucebat, cum etc.: die S. geht unter, sol occĭdit: die S. wird bald untergehen, iam ad solis occasum est. – an die S. bringen, in solem proferre: an die S. legen, stellen, in sole ponere; soli od. solibus exponere: in der S. liegen, apricari. sole uti (sich an der Sonne wärmen, von leb. Wesen); solem accipere. soli expositum od. obvium esse (die Sonne bekommen, haben, ihr ausgesetzt sein. von Orten): die volle S. haben, von der vollen S. beschienen werden, plenum solis esse: ein Zimmer hat viel S., cubiculum plurimo sole perfunditur; cubiculum plurimus sol implet et circumit: ein Zimmer hat von allen Seiten die S., cubiculum ambitum solis fenestris omnibus sequitur: ein Zimmer hat den ganzen Tag die S., cubiculum toto die solem accipit: die S. liegt von morgens bis abends in einem Zimmer, ein Zimmer hat von morgens bis abends die S., sol in cubiculo nascitur conditurque: mit der S. aufwachen, cum sole expergisci: geh mir vor der Hand ein wenig aus der S., nunc quidem paululum a sole; interim velim a sole non obstes.

    deutsch-lateinisches > Sonne

  • 11 sol

    sōl, sōlis, m. [Sanscr. svar, shine; cf. Gr. Seirios, seir, selas, Helenê; and Lat. serenus].
    I.
    Sing., the sun, as a heavenly body.
    A.
    In gen.:

    tempora duorum generum sunt, unum annale, quod sol circuitu suo finit,

    Varr. R. R. 1, 27:

    solis cursus lunaeque meatus,

    Lucr. 5, 77:

    annum ad cursum solis accommodavit,

    Suet. Caes. 40:

    liquidi fons luminis aetherius sol,

    Lucr. 5, 282:

    quid potest esse sole majus?

    Cic. Ac. 2, 26, 82:

    illud dubium esse nulli potest quin arcus imago solis sit,

    Sen. Q. N. 1, 3, 11.—
    B.
    Esp.
    1.
    Sol oriens or solis ortus, the east, as a quarter of the heavens:

    spectant in septemtrionem et orientem solem,

    Caes. B. G. 1, 1; 5, 13; 7, 69; cf.:

    a sole exoriente supra Maeotis paludes, Cic. poët. Tusc. 5, 17, 49: si illud signum solis ortum conspiceret,

    id. Cat. 3, 8, 20:

    facem stellae ab ortu solis ad occidentem porrigi visam,

    Liv. 29, 14, 3:

    ab ortu solis flare venti,

    id. 25, 27, 6.—
    2.
    Sol occidens or solis occasus, the west:

    alterum (litus) vergit ad solem occidentem,

    Caes. B. G. 5, 13:

    laborant ut spectent sua triclinaria ad solem occidentem,

    Varr. R. R. 1, 13 fin.:

    spectat inter occasum solis et septemtriones,

    north-west, Caes. B. G. 1, 1:

    quae (pars insulae) est propius solis occasum,

    id. ib. 4, 28.—Cf. poet.:

    sub sole cadente,

    Manil. 4, 791.—In phrases, sol is often omitted by ellipsis: unde sol oritur oriens nuncupatur aut ortus;

    quo demergitur occidens vel occasus,

    Mel. 1, 1 init.; v. orior, ortus, occĭdo.—
    3.
    Sol oriens or sol (solis) ortus= sunrise; sol occidens or solis (sol) occasus = sunset:

    qui solem nec occidentem umquam viderint, nec orientem,

    Cic. Fin. 2, 8, 23:

    sole orto Gracchus copias educit,

    Liv. 24, 15, 1:

    prius orto Sole,

    Hor. Ep. 2, 1, 113:

    certi solis lunaeque et ortus et occasus sunt,

    Liv. 44, 37, 7:

    numquam ab orto sole ad occidentem... a curiā abscessit,

    id. 27, 50, 4:

    ut, equis insidentes, solis ortu cursum in quemdam locum dirigerent,

    Val. Max. 7, 3, 2 ext.:

    solis occasu,

    Caes. B. G. 1, 50; Liv. 24, 17, 7:

    ad (sub) solis occasum,

    towards sunset, Caes. B. G. 5, 8; 2, 11:

    in occasum declivi sole,

    Plin. 8, 50, 76, § 203.— Poet.:

    surgente a sole,

    Hor. S. 1, 4, 29.—For sol occasus, v. occidere, and Plaut. Men. 2, 3, 87 (ante solem occasum); id. ib. 5, 7, 35 (ad solem occasum); cf.:

    ab exortu ad occasum perstare contuentis solem,

    Plin. 7, 2, 2, § 22.—
    4.
    To designate a clime, country, etc., as eastern or southern (post-Aug.):

    ille Liberi currus triumphantem usque ad Thebas a solis ortu vehat,

    Sen. Vit. Beat. 25, 4:

    terminos civitatis nostrae cum sole metimur,

    id. Ot. Sap. 4 (31), 1. it tamen ultra oceanum solemque, id. Ep. 94, 63:

    sub alio sole,

    in another clime, Manil. 4, 171; cf.:

    ut sua orientis occidentisque terminis finiat (sc. solis),

    Sen. Ep. 92, 32.—
    5.
    Trop., of a great good or a great man:

    sol excidisse mihi e mundo videtur,

    Cic. Att. 9, 10, 3:

    solem e mundo tollere videntur qui, etc.,

    id. Lael. 13, 47:

    P. Africanus, sol alter (with sole geminato),

    id. N. D. 2, 5, 14; cf. Hor. S. 1, 7, 24:

    neque mundum posse duobus solibus regi, neque orbem, etc.,

    Just. 11, 12.—
    6.
    Prov.:

    et sceleratis sol oritur,

    Sen. Ben. 4, 26, 1; cf.:

    qui solem suum oriri facit super bonos et malos,

    Vulg. Matt. 5, 45: nondum omnium dierum sol occidit (Germ. Es ist noch nicht aller Tage Abend) = there are more days yet to come, sc. when the tables may be turned, Liv. 39, 26, 9.—
    C.
    The poets reckon time in many ways by the movement, etc., of the sun:

    bis me sol adiit gelidae post frigora brumae,

    two years, Ov. Tr. 4, 7, 1:

    donec sol annuus omnes conficeret metas,

    within a year, Stat. Achill. 1, 455; cf. Nemes. Cyn. 122:

    octavo lumine solis,

    on the eighth day, Lucr. 6, 1195:

    sol septimus,

    Juv. 15, 44:

    cum sol Herculei terga leonis adit,

    in midsummer, Ov. A. A. 1, 68: O sol Pulcher, O laudande (= dies;

    sc. Augusti reditus),

    Hor. C. 4, 2, 46; cf. id. S. 1, 9, 72:

    supremo sole,

    at noon, id. Ep. 1, 5, 3:

    sub medium solem,

    Manil. 4, 651; cf. id. 4, 593:

    sol abit,

    it is growing late, Plaut. Merc. 5, 2, 32; cf.:

    a primo ad ultimum solem,

    all day long, Amm. 14, 6, 10.—
    D.
    Transf., the sun, sunlight, sunshine, heat of the sun:

    ager soli ostentus,

    exposed to the sun, Cato, R. R. 6:

    sarmenta imponito quae frigus defendant et solem,

    id. ib. 48 (49):

    uvas ponite in sole biduum,

    id. ib. 112 (113):

    sol semper hic est a mani ad vesperum,

    Plaut. Most. 3, 2, 80:

    quin exta inspicere in sole etiam vivo licet,

    id. Aul. 3, 6, 29:

    nec res posse in sole videri, ni, etc.,

    Lucr. 5, 292:

    nunc quidem paululum a sole,

    out of the sun, Cic. Tusc. 5, 32, 92:

    cum in sole ambulem,

    id. de Or. 2, 14, 60:

    apricatio in illo Lucretino tuo sole,

    id. Att. 7, 11, 1; cf. id. ib. 12, 6, 1:

    iter in calescente sole factum erat,

    Liv. 44, 36 init.:

    torrente meridiano sole,

    id. 44, 38:

    ex vehementi sole,

    id. 28, 15, 11:

    urente assiduo sole,

    id. 44, 33 fin.:

    ut veniens dextrum latus aspiciat sol,

    light of the morning sun, Hor. Ep. 1, 16, 6:

    reformidant insuetum lumina solem,

    Ov. P. 3, 4, 49; cf.:

    nam et solem lumina aegra formidant,

    Sen. Vit. Beat. 20, 6:

    adversi solis ab ictu,

    sunstroke, Ov. M. 3, 183:

    altera (spelunca) solem non recipit,

    Sen. Ep. 55, 6:

    sole correptis,

    Plin. 29, 6, 38, § 119:

    pisces, quos sole torreant,

    id. 7, 2, 2, § 30:

    siccatur in sole,

    id. 19, 1, 3, § 16:

    in agmine (Caesar) anteibat capite detecto, seu sol seu imber esset,

    Suet. Caes. 57:

    patiens pulveris atque solis,

    Hor. C. 1, 8, 4.— And trop.: in solem ac pulverem procedere, or producere, into heat and dust, i. e. into practical life (opp. umbra eruditorum), Cic. Brut. 9, 37; id. Leg. 3, 6, 14.—In a similar sense:

    cedat stilus gladio, umbra soli,

    Cic. Mur. 14, 30.—Prov.:

    clarior quam solis radii,

    Plaut. Mil. 1, 1, 2:

    sole ipso est clarius,

    Arn. 1, n. 47; cf.

    the class. luce clarius, and: cum id solis luce videatur clarius,

    Cic. Div. 1, 3, 6.
    II.
    Plur.
    A.
    Suns, images of the sun (class.):

    neque pauci neque leves sunt qui se duo soles vidisse dicant,

    Cic. Rep. 1, 10, 15:

    Albae duos soles visos ferebant,

    Liv. 28, 11, 3:

    et rursus plures soles simul cernuntur,

    Plin. 2, 31, 31, § 99:

    quid eas vocem? imagines solis? Historici soles vocant, et binos ternosque adparuisse memoriae tradunt,

    Sen. Q. N. 1, 11, 2.—
    B.
    Poet. = days (v. I. C.):

    nec tamen illis solibus ulla comparebat avis,

    Lucr. 6, 1219:

    saepe ego longos Cantando puerum memini me condere soles,

    to spend the long summer days in singing, Verg. E. 9, 52:

    tres soles... Erramus,

    id. A. 3, 203; cf. Sil. 3, 554:

    Bajani soles,

    the sunny days of Bajœ, Mart. 6, 43, 5:

    O soles!

    id. 10, 51, 6: soles fulsere quondam tibi candidi, Cat. 8, 3, 8:

    soles occidere et redire possunt,

    id. 5, 4:

    longis solibus,

    Stat. Th. 5, 460:

    solibus arctis,

    short winter days, id. S. 1, 3, 88.—So, to describe certain seasons:

    solibus hibernis... gratior,

    than the sun in winter, Ov. M. 13, 793:

    si numeres anno soles et nubila toto,

    the sunny and cloudy days, id. Tr. 5, 8, 31.—
    C.
    Light or heat of the sun ( poet. and in postAug. prose; cf.

    D. supra): pars terrai perusta solibus assiduis,

    Lucr. 5, 253; cf. Ov. H. 5, 112:

    pluviis et solibus icta,

    Lucr. 6, 1101:

    quae carent ventis et solibus,

    i. e. are buried, Hor. Epod. 16, 13; 2, 41:

    et soles melius nitent,

    id. C. 4, 5, 8; cf. id. Ep. 1, 10, 17:

    ex imbri soles Prospicere... poteris,

    Verg. G. 1, 393:

    inque novos soles audent se gramina tuto Credere,

    id. ib. 2, 332;

    similarly,

    Ov. F. 4, 404; Stat. Th. 1, 363; 4, 421; 4, 831:

    tum blandi soles,

    Ov. F. 1, 157:

    frigore soles juvant,

    id. R. Am. 405; so Mart. 10, 42:

    Romulus et frater... Solibus et campo corpora nuda dabant,

    Ov. F. 2, 366:

    aequora semper solibus orba tument,

    id. P. 1, 3, 54:

    solibus rupta glacies,

    Juv. 4, 43:

    geminā pereunt caligine soles,

    Stat. Th. 5, 154:

    aestivos quo decipis aere soles?

    id. S. 4, 4, 19:

    tacent exhausti solibus amnes,

    id. Th. 3, 2, 59; 4, 56; Mart. 10, 12, 7; 8, 14, 4; 14, 28; Ov. M. 1, 435:

    cura soles assiduo quaerendi,

    Plin. 26, 3, 8, § 16:

    perpeti soles,

    id. 36, 22, 45, § 162:

    evitatis solibus,

    id. 28, 12, 50, § 186:

    (sal) siccatur aestivis solibus,

    id. 31, 7, 39, § 73:

    merguntur in aquam solibus tepefactam,

    id. 19, 1, 3, § 17:

    nec campi minus soles accipiunt,

    id. 17, 4, 3, § 29:

    sarculatio novos soles admittit,

    id. 18, 21, 50, § 184; cf. id. 12, 5, 11, § 23; 12, 7, 14, § 26:

    aurea pellebant tepidos umbracula soles,

    Ov. F. 2, 311:

    dum patula defendimus arbore soles,

    Stat. S. 3, 1, 70.—Very rarely of the sun's revolution, without reference to light or heat:

    quae via soles praecipitet,

    Stat. Th. 6, 362.—In class. prose sometimes solis ardores, with the force of the poet. soles:

    et nimios solis defendit ardores,

    Cic. Sen. 15, 53; cf.:

    propter nimios solis ardores,

    Sen. Ep. 90, 17.
    III.
    Sol, the Sun-god.
    A.
    Lit.
    a.
    The ancient Italian deity Sol, represented as driving the four-horse sun-chariot from east to west; later identified with the Greek Helios, and hence often called Titan or Phœbus by the poets:

    signi dic quid est? Cum quadrigis Sol exoriens,

    Plaut. Am. 1, 1, 269:

    Sol... aeternam suscepit lampada mundi,

    Lucr. 5, 402:

    rapax vis Solis equorum,

    id. 5, 402:

    quod magni filia Solis eram,

    Ov. R. Am. 276; id. M. 14, 346:

    Solis currus,

    id. P. 4, 6, 48:

    secundum (invocabis) Solem et Lunam,

    Varr. R. R. 1, 1 med.:

    grates tibi ago, summe Sol,

    Cic. Rep. 6, 9, 9:

    Sol Phaëthonti filio facturum se esse dixit quidquid optasset,

    id. Off. 3, 25, 94:

    Quid? illum filium Solis nonne patris ipsius luce indignum putas?

    id. Tusc. 3, 12, 26:

    qui Solem aurigando aequiperare existimaretur,

    Suet. Ner. 53:

    Solis colossus Rhodi,

    Plin. 34, 7, 18, § 41; 34, 8, 19, § 63.—Comic.:

    credo edepol equidem dormire Solem atque adpotum probe,

    Plaut. Am. 1, 1, 129.—
    b.
    The Phœnician sun-god Heliogabalus (Elagabal), whose worship was introduced by the later emperors (Aurelianus, Heliogabalus):

    ad templum Heliogabali tetendit... et Romae Soli templum posuit,

    Vop. Aur. 25; cf. id. ib. 4; 14; 35; 39; Lampr. Heliog. 1; 3; afterwards called Sol Invictus, whose birthday, acc. to the Calendar. Const., was celebrated December 25th; cf. Julian. Or. 4, p. 156.—
    c.
    Of the sun-worship of other nations:

    (Germani) deorum numero ducunt Solem et Vulcanum et Lunam,

    Caes. B. G. 6, 21; cf.:

    rex regum, frater Solis et Lunae,

    of the king of Persia, Amm. 17, 5, 3.—
    B.
    The sun-god as emblem of omniscience:

    non potuit reperire, si ipsi Soli quaerundas dares, lepidiores ad hanc rem quam ego dabo,

    Plaut. Mil. 3, 1, 206:

    meliorem neque tu reperis, neque Sol videt,

    id. Stich. 1, 2, 53:

    at vigiles mundi... Sol et Luna,

    Lucr. 5, 1435:

    si hoc uno quicquam Sol vidisset iniquius,

    Cic. Off. 2, 8, 28:

    O Solem ipsum beatissimum, qui antequam se abderet fugientem vidit Antonium,

    id. Phil. 14, 10, 27:

    Solem consule, qui late facta diurna videt,

    Ov. F. 4, 582:

    quis Solem fallere possit?

    id. A. A. 2, 573; cf. Plaut. Bacch. 2, 3, 21; Sen. Herc. Fur. 595.—Hence represented as betrayer of conspiracies: propiusque honos [p. 1718] Boli, qui occulta conjurationis retexisset, Tac. A. 15, 74;

    to him was commended the detection of murderers, in inscriptions over the slain: SOL, TIBI COMMENDO QVI MANVS INTVLIT EI,

    Inscr. Orell. 4791:

    SOL, TV INDICES EIVS MORTEM,

    ib. 4792.—
    C.
    Poet., to describe the times of the day: solverat flagrantes Sol pronus equos, = it was night, Stat. Th. 3, 408: Sol operum medius summo librabat Olympo Lucentes, ceu staret, equos, = it was mid-day, id. ib. 5, 85.
    IV.
    In gen., solis as an appellation.
    A.
    DIES SOLIS, Sunday (late Lat.), Inscr. Orell. 508.—
    B.
    Solis gemma, a precious stone, Plin. 37, 10, 67, § 181.—
    C.
    Solis insula, off the coast of Gedrosia, Plin. 6, 22, 24, § 86; 6, 23, 26, § 97.—
    D.
    Solis fons, in Marmorica, Curt. 4, 7, 22; Mela, 1, 8, 1; Plin. 5, 5, 5, § 31.—
    E.
    Solis promunturium, in Africa, Plin. 5, 1, 1, § 9.—
    F.
    Solis oppidum, a town in Ægina, Plin. 5, 9, 11, § 61.

    Lewis & Short latin dictionary > sol

  • 12 sol

    [st1]1 [-] sōl, sōlis, m.: - [abcl][b]a - soleil. - [abcl]b - lumière du jour, clarté, éclat, chaleur du soleil. - [abcl]c - astre, grand homme, homme illustre. - [abcl]d - jour, journée. - [abcl]e - année. - [abcl]f - climat, région. - [abcl]g - Enn. le feu (un des quatre éléments).[/b]    - sol occidens (solis occasus): le soleil couchant, le coucher du soleil, l'ouest.    - solis defectio, Cic.: éclipse du soleil.    - sole primo, Juv.: au lever du soleil.    - sole medio, Phaedr.: à midi.    - sol niger, Hor.: journée funeste.    - soles fulsere tibi candidi, Cat. 8, 3, 8: des jours heureux ont lui pour toi.    - tres erramus soles, Virg. Enn. 3, 203: nous errons pendant trois jours.    - Solis urbs, Plin.: Héliopolis (en Egypte).    - Solis fons, Curt.: la source du Soleil (en Marmarique).    - Solis insula, Plin.: île du Soleil (près de Gédrosie). [st1]2 [-] Sōl, Sōlis, m.: le Soleil (personnifié), Phébus, Apollon.
    * * *
    [st1]1 [-] sōl, sōlis, m.: - [abcl][b]a - soleil. - [abcl]b - lumière du jour, clarté, éclat, chaleur du soleil. - [abcl]c - astre, grand homme, homme illustre. - [abcl]d - jour, journée. - [abcl]e - année. - [abcl]f - climat, région. - [abcl]g - Enn. le feu (un des quatre éléments).[/b]    - sol occidens (solis occasus): le soleil couchant, le coucher du soleil, l'ouest.    - solis defectio, Cic.: éclipse du soleil.    - sole primo, Juv.: au lever du soleil.    - sole medio, Phaedr.: à midi.    - sol niger, Hor.: journée funeste.    - soles fulsere tibi candidi, Cat. 8, 3, 8: des jours heureux ont lui pour toi.    - tres erramus soles, Virg. Enn. 3, 203: nous errons pendant trois jours.    - Solis urbs, Plin.: Héliopolis (en Egypte).    - Solis fons, Curt.: la source du Soleil (en Marmarique).    - Solis insula, Plin.: île du Soleil (près de Gédrosie). [st1]2 [-] Sōl, Sōlis, m.: le Soleil (personnifié), Phébus, Apollon.
    * * *
        Sol, solis, masc. gen. Soleil.
    \
        A primo sole. Iuuenal. Depuis le soleil levé.
    \
        Defectus solis. Virgil. Eclipse de soleil.
    \
        Iniqui solis plaga. Virgil. Pais inhabité à cause de la trop grande chaleur du soleil.
    \
        Acutus. Horat. Ardant, Poignant, Penetrant.
    \
        Almus sol. Horat. Qui nourrit les biens de terre par sa chaleur.
    \
        Auricomus. Valer. Flac. Qui ha les cheveuls, c'est à dire, les rais reluisants comme or.
    \
        Cadens. Virgil. Soleil couchant.
    \
        Grauis. Horat. Trop aspre.
    \
        Incertus. Ouid. Debile, et qui n'ha pas grand force.
    \
        Infusus. Virgil. Espandu sur la terre.
    \
        Medius operum sol. Statius. Midi.
    \
        Supremo sole. Horat. A soleil couchant.
    \
        Veniens. Virgil. Qui se leve.
    \
        Accendit sol medios aestus. Virgil. Il est midi.
    \
        Condit se sol in vndas. Virgil. Le soleil s'esconse, ou se couche.
    \
        Dissipat ardorem sol. Lucret. Espand par tout sa chaleur.
    \
        Igneus sol medium hauserat orbem. Virg. Il estoit midi.
    \
        Laxauit pruinas sole Ortus. Stat. A fondu la gelee.
    \
        Arcti soles. Statius. Courts jours.
    \
        Candidi soles fulsere mihi. Catul. J'ay esté heureux.
    \
        Hyberni soles properant se tingere Oceano. Virgilius. Les jours d'hyver sont courts.
    \
        Longi soles. Virgil. Les grands jours, Longs jours.
    \
        Niger sol. Horat. Jour malheureux.
    \
        Sole nouo. Virgil. A soleil levant.
    \
        Soles. Martial. Les rayons et resplendeur du soleil.
    \
        Incerti caeca caligine soles. Virgil. Quand on ne peult bonnement congnoistre s'il est jour ou nuict.
    \
        Maturi soles. Virgil. Grandes chaleurs, ou qui viennent tost.
    \
        Soles. Horat. L'ardeur du soleil.
    \
        Perusta solibus vxor. Horat. Hallee du soleil.

    Dictionarium latinogallicum > sol

  • 13 Sonnenuntergang

    Sonnenuntergang, solis occasus. sol occĭdens (das Untergehen der Sonne, die untergehende Sonne). – occasus. occĭdens (die Gegend, wo die Sonne untergeht, der Westen). – vor S., ante solis occasum: beim S., sole occĭdente; solis occasu: nach S., post solis occasum (nach dem Untergehen der Sonne); solem occĭdentem versus (nach Westen hin).

    deutsch-lateinisches > Sonnenuntergang

  • 14 cursus

    cursus, ūs, m. (curro), der Lauf, zu Wagen = die Fahrt, zu Pferde = der Ritt, u. die Fahrt durch die Luft = Flug usw., im engern Sinne bes. der rasche, volle Lauf, der Eilschritt ( Sturmschritt), der Eilmarsch, der Eilritt, I) eig.: ingressus, cursus, accubitio, inclinatio, sessio etc., Cic.: c. cervorum, Verg. u. Ambros.: c. equorum, Verg.: vulpeculae, Ambros.: c. longarum navium, Caes.: omnis omnium cursus est ad vos, alle kommen zu euch gelaufen (= alle nehmen ihre Zuflucht zu euch), Cic. – c. aërius, Flug durch die Luft, Ov.: c. celer, Ov.: c. effusus, Liv.: c. nimius, Cels.: praeceps (sich überstürzender), Sturmlauf, Sturm (bildl.), Vell.: vagi per omnes vias cursus, Liv.: c. vehemens, Cels.: c. volucer (v. der personif. Zeit), Phaedr. – Volsci cursu et clamore fessi, Liv.: fessum cursu trahens corpus, Liv. – raptim agmen cursus magis quam itineris modo ducere, Curt. – adaequare cursum equorum od. longarum navium, Caes.: concitare boves in cursum, Col.: flectere cursum ad puerilem vagitum (v. einer Wölfin), Liv.: deflectere cursum ad Gallos, Liv.: descendere (ex lectica) et capere cursum, zu laufen anfangen, den Weg eilig zu Fuß fortsetzen, Suet.: duplicare cursum, noch einmal so weit laufen, eine noch einmal so weite Strecke durchlaufen, Caes.: iungere cursum equis, mit den Pferden gleichen Lauf halten (v. Fußsoldaten), Liv.: inhibere paulisper cursum (v. Reiter), Curt.: cursu et lassitudine exanimari, Caes.: fatigare iaculo cursuque cervos, Verg.: cursu fatigari, Petron.: cursu et spatio pugnae defatigari, Caes.: cursu superare canem, Hor.: vincere cervum cursu, Plaut.: emetiri cursu uno die ingens spatium (v. einem Läufer), Liv.: incerto cursu ferri (v. Pferden), Liv. – cursu ire od. ferri in hostem (im Sturmschritt, griech. δρόμῳ), Curt. u. Liv.: cursu tendere ad alqm od. ad locum, Liv. u. Sall.: lustrare terras disiunctissimas non cursibus (eiligen Durchzügen), sed victoriis (Siegesbahnen), Cic.: ingenti cursu refugere (v. Reiterei), Curt. – vix ab impetu et cursu teneri, sich kaum vom Angriff im Sturmschritt abhalten lassen, Liv. – eo cursu, in solchem Laufe, in solcher Eile, so eilig, zB. vix spatium instruendi (aciem) fuit; eo cursu hostes in proelium venerunt, Liv.: u. m. folg. ut u. Konj., ad fretum eo cursu contendit, ut prope repentino adventu incautos oppresserit, Liv. – in cursu esse, im vollen Laufe sein, v. Pers. = in voller Eile reisen, Cic. ad Att. 5, 16, 1; poet. übtr. von lebl. Ggstdn. = im vollen Gange, im vollen od. im besten Zuge sein, dah. auch = noch fortdauern (s. Heinse u. Bach Ov. met. 10, 401), vox erat in cursu, Ov.: dum furor in cursu est, currenti cede furori, Ov.: sex ubi, quae restant, luces Aprilis habebit, in medio cursu tempora veris erunt, Ov. – im Bilde, v. raschen Gange der Rede, v. Redeflusse, interdum cursus in oratione est incitatior, interdum moderata ingressio, Cic.: tantus cursus verborum fuit et sic evolavit oratio, ut etc., Cic.: dicebat citato et effuso cursu, sed praeparato, Sen. rhet.

    So nun bes.: a) der Lauf nach einem bestimmten Ziele zur Übung und um die Wette, der Wettlauf, zu Wagen od. zu Pferde = das Wettrennen, im Gymnasium, im griech. Stadium, im röm. Zirkus, cursus certamen, Ov.: c. bigarum quadrigarumque, Suet.: c. Olympiacus, Cornif. rhet.: c. equester, Pferderennen, Verg. – cursu invictus Echion, Ov.: nobiles equos cursus et spatia probant, Tac. dial.: cursu cum aequalibus certare, Sall.: cursu certare in stadio, Suet.: ibi (in gymnasio) cursu, luctando, hastā, disco se exercere (v. Jünglingen), Plaut.: cursu vincere alqm, Ov.: studere optatam cursu contingere metam, Hor. – im Bilde, der Lauf, das Rennen, Ringen nach dem Ziele, bes. nach dem Ziele der Ehre, Laufbahn, Karriere,illa iactatio cursusque popularis, jenes unruhige Treiben (Drängen) u. Rennen nach der Volksgunst, Cic.: non habet satis magnum campum ille tibi non ignotus cursus animi (meine dir wohlbekannte entschiedene Geistesrichtung), Cic.: honorum tuorum cursus cui suspectus umquam fuit? Cic.: cum numquam sit aut illius a me cursus impeditus aut ab illo meus, Cic.: iam pridem esse in cursu (Ggstz. stadium ingredi), Cic.: in eodem cursu fuisse a Sulla dictatore ad eosdem fere consules, dieselbe Laufbahn gemacht haben vom D. S. anbis zu usw., Cic.: vides in quo cursu simus, in welchem Rennen (nach den höchsten Würden) ich begriffen bin, Cic.: transcurrere cursum suum, rasch, ohne Aufenthalt zu machen, wie mit einem Sprunge seine L. durcheilen (durchmachen), Cic.

    b) der Lauf als in bestimmter Richtung unternommener Weg, die Route, der Kurs, der Marsch, die Reise, die Fahrt, bes. zur See, cursus navigationum tuarum, die Routen deiner Fahrten, Cic.: c. diei totius, Mela: insidiosus rector cursus (v. einem Steuermann), Val. Max. – c. brevis, Curt.: c. maritimus, Cic.: c. prosper, Plin.: c. rectus, Plin. ep.: secundus, Caes.: longi non falsa pericula cursus (Fahrt durch die Luft, Flug), Ov.: unde (ab ora Italiae) in Epirum brevis cursus est, Curt.: in hoc medio cursu est insula, quae appellatur Mona, Caes.: in medio Achaico cursu (mitten auf meiner Fahrt nach A.) te vidi Veliae, Cic.: mihi cursus in Graeciam per tuam provinciam est, Cic.: huc rectus ex Africa c. est, direkte Fahrt, Liv.: quo cursus navibus tutus ex Africa esset, Liv. – commutare cursum (Ggstz. tenere cursum, s. unten), Cic.: imprudentiā aut tempestate paulum suo cursu decedere (abweichen), Caes.: im Bilde, quem neque periculi tempestas neque honoris aura potuit umquam de suo cursu aut spe aut metu demovere, kein Sturm der Gefahr, kein lockender Hauch der Ehre von seiner Bahn abbringen, Cic.: c. dirigere, m. Ang. wohin? durch Advv. od. durch Praepp. od. durch bl. Acc. loc., zB. alio (anderswohin), Val. Max.: eo (dahin), Liv.: quo tendo, Nep.: in Africam, Vell.: ad litora Apolloniatium, Caes.: ad Antiochum, Iustin.: Gades (nach G.), Iustin.: cuius classis cursum esse directum columbae antecendentis volatu, Vell.: ad nocturnos ignes cursum dirigere, Suet.: cursum dirigere per auras in lucos (v. Fluge der Tauben), Verg. – cursum exspectare, günstige Fahrt (auch im Bilde), Cic.: cursum secundum habere (v. Schiffen), Caes.: repentina tranquillitas intermittit cursum, Petron.: impedire alcis cursum (v. Winden), Mela: petere alium cursum, eine andere Route, einen andern Kurs nehmen (v. Reisenden zur See), Cic.: unde et quo tenderent cursum, Liv. – cursum tenere, Kurs halten (= den rechten, geraden Weg verfolgen), u. cursum non tenere od. tenere non posse, den Kurs nicht halten od. nicht halten können, v. Seefahrern u. Schiffen, Caes. u.a. (vgl. Schneider Caes. b. G. 4, 26, 4): u. so secundis ventis od. secundissimo vento cursum tenere, Cic.: cursum non tenere et longius deferri, Caes.: rectum cursum, recta gubernacula in periculum tenere, Plin. ep.: im Bilde, e quibus quoniam tamquam e scopulosis cotibus enavigavit oratio, reliquae disputationis cursum teneamus, in der übrigen Erörterung den geraden Lauf halten (unser vulg. »bei der Stange bleiben«), Cic.: ut te ad istum cursum tenendum, quem a prima aetate suscepisti, cohortentur, die Lebensbahn, Cic.: Polycratis felicitas semper plenis velis prosperum cursum tenuit, Val. Max. – im Bilde, der Weg, der Verlauf, die Bahn des Lebens, totus vitae cursus, Hieron.: reliquus vitae cursus, Cic.: vitae brevis est cursus, gloriae sempiternus, Cic.: aliquod certum genus cursusque vivendi, Cic. (vgl. auch oben demovere de cursu u. tenere cursum): omnem vitae suae cursum in labore corporis atque in animi contentione conficere, Cic.: medium agens cursum aetatis (im mittleren Lebensalter) placidā morte decessit, Amm. 23, 6, 4. – u. der Verlauf, Gang der Begebenheiten u. Zeiten, perspicis qui cursus rerum, qui exitus futurus sit, Cic.: di eodem cursu, quo fluxere adhuc res, ire patiantur, denselben Fortgang nehmen, Curt.: ea natura rerum est et is temporum cursus, ut non possit ista aut tibi aut ceteris fortuna esse diuturna, Cic.: cursum irrevocabilem ingressa ex destinato fluunt, was einmal seinen unveränderlichen Gang genommen hat, verläuft nach Vorherbestimmung, Sen.: inveniendum tandem Britanniae terminum continuo proeliorum cursu, durch eine fortlaufende Reihe von Schlachten, Tac.: temporum vices, volumina saeculorum, cursus annorum, Augustin. serm. 29, 1.

    c) der Lauf der Flüssigkeiten, α) des Wassers, der Gewässer, c. aquae, Plin. ep.: in hac (terra) cursus amnium non torrentes rapidique, sed lenes et vineis campisque irrigui, Iustin.: ex Oceano amnium fontiumuue cursus initium capiunt, Quint.: spatio alvei segnis cursus (fluminis) est, Curt.: vehementior fluminum cursus est prono alveo, Quint.: quosdam exaruisse amnes aut in alium cursum contortos et deflexos videmus, Cic.: si lacus emissus lapsu et cursu suo ad mare profluxisset, Cic.: nec adire poterat ad iusti cursum amnis, Liv.: licet prospicere maris novos cursus, Sen.: Ggstz., maris cursus alterni et recursus, wechselnde Ebbe u. Flut, Sen. ad Helv. 20, 2. – β) (als mediz. t. t.) die Flüssigkeiten des Körpers, c. materiae, Cels.: c. pituitae (Schleimfluß) acer, acerrimus, c. pituitae tenuis, Cels.: leves pituitae cursus, sed assidui, Cels. – c. menstrui, Plin.: c. sanguinis ex naribus, Cels.: ne in inferiores partes factus cursus pedes repleret, Cels.

    d) der Lauf, Umlauf der Himmelskörper, Weltkörper, c. solis, lunae, siderum, stellarum, Cic. u.a.: c. Veneris, Mercurii, Cic.: siderum modus cursusque stellarum (Plur.), Val. Max. – solis cursus annalis, Varro: annui cursus solis, Cic.: stellarum perennes cursus, Cic.: perpetui cursus conversionesque caelestes, Cic.: stellarum cursus sempiterni, Cic.: summus ille caeli stellifer cursus, Cic.: hic lunaris atque infimus c., Cic.: novem lunae cursus, Cic.: illi octo cursus, Cic.: properantis mundi volubilis c., Sen.: solis exortus, cursus, occasus nemo admiratur, Cornif. rhet.: cursus annuos conficere (v. der Sonne), Cic.: cursum suum anno od. XXX fere annis conficere (v. einem Planeten), Cic.: nullum umquam cursus sui vestigium inflectere (v. den Fixsternen), Cic. – annum ad cursum solis accommodare, Suet.: ad cursus lunae in duodecim menses describere annum, Liv.: ad siderum cursum iter dirigere, Curt. – siderum cursus numerosque cognoscere, Quint.: siderum certos constitutosque cursus numeris docere, Quint.: lunae cursu notare tempora, Curt.

    e) der Lauf anderer lebl. Ggstde. nach einer bestimmten Richtung, sowohl in der Bewegung als in der Lage, hic per omnes sonos vocis cursus, das Auf-u. Absteigen durch alle Töne, Cic. de or. 3, 227. – cursus hic et sonus rotundae volubilisque sententiae, Gell. 11, 13, 4. – communia his (larici et abieti) pinoque, ut quadripertitos venarum cursus (Aderngänge) bifidosve habeant vel omnino simplices, Plin. 16, 195.

    II) meton., cursus publicus, der öffentliche, vom Staate eingerichtete Postenlauf, die stationsweise verteilten Posten, Fahrposten, zur Beförderung von Staatsangelegenheiten u. Staatspersonen, praepositus cursus publici, Oberpostmeister, Inscr.: animalia cursus publici, Inscr. u. Cod. Theod.: publici cursus usu permisso, Amm.: vectus mutatione celeri cursus publici, Amm. – dass. c. vehicularius, Capitol. Antonin. Pius 12, 3, od. c. vehicularis, Arcad. dig. 50, 4, 18. § 4. – c. fiscalis (dem Fiskus obliegender), Spart. Hadr. 7, 5. – Vgl. E. Hudemann Geschichte des röm. Postwesens während der Kaiserzeit. Berlin. 1875.

    lateinisch-deutsches > cursus

  • 15 cursus

    cursus, ūs, m. (curro), der Lauf, zu Wagen = die Fahrt, zu Pferde = der Ritt, u. die Fahrt durch die Luft = Flug usw., im engern Sinne bes. der rasche, volle Lauf, der Eilschritt ( Sturmschritt), der Eilmarsch, der Eilritt, I) eig.: ingressus, cursus, accubitio, inclinatio, sessio etc., Cic.: c. cervorum, Verg. u. Ambros.: c. equorum, Verg.: vulpeculae, Ambros.: c. longarum navium, Caes.: omnis omnium cursus est ad vos, alle kommen zu euch gelaufen (= alle nehmen ihre Zuflucht zu euch), Cic. – c. aërius, Flug durch die Luft, Ov.: c. celer, Ov.: c. effusus, Liv.: c. nimius, Cels.: praeceps (sich überstürzender), Sturmlauf, Sturm (bildl.), Vell.: vagi per omnes vias cursus, Liv.: c. vehemens, Cels.: c. volucer (v. der personif. Zeit), Phaedr. – Volsci cursu et clamore fessi, Liv.: fessum cursu trahens corpus, Liv. – raptim agmen cursus magis quam itineris modo ducere, Curt. – adaequare cursum equorum od. longarum navium, Caes.: concitare boves in cursum, Col.: flectere cursum ad puerilem vagitum (v. einer Wölfin), Liv.: deflectere cursum ad Gallos, Liv.: descendere (ex lectica) et capere cursum, zu laufen anfangen, den Weg eilig zu Fuß fortsetzen, Suet.: duplicare cursum, noch einmal so weit laufen, eine noch einmal so weite Strecke durchlaufen, Caes.: iungere cursum equis, mit den Pferden gleichen Lauf halten (v. Fußsolda-
    ————
    ten), Liv.: inhibere paulisper cursum (v. Reiter), Curt.: cursu et lassitudine exanimari, Caes.: fatigare iaculo cursuque cervos, Verg.: cursu fatigari, Petron.: cursu et spatio pugnae defatigari, Caes.: cursu superare canem, Hor.: vincere cervum cursu, Plaut.: emetiri cursu uno die ingens spatium (v. einem Läufer), Liv.: incerto cursu ferri (v. Pferden), Liv. – cursu ire od. ferri in hostem (im Sturmschritt, griech. δρόμῳ), Curt. u. Liv.: cursu tendere ad alqm od. ad locum, Liv. u. Sall.: lustrare terras disiunctissimas non cursibus (eiligen Durchzügen), sed victoriis (Siegesbahnen), Cic.: ingenti cursu refugere (v. Reiterei), Curt. – vix ab impetu et cursu teneri, sich kaum vom Angriff im Sturmschritt abhalten lassen, Liv. – eo cursu, in solchem Laufe, in solcher Eile, so eilig, zB. vix spatium instruendi (aciem) fuit; eo cursu hostes in proelium venerunt, Liv.: u. m. folg. ut u. Konj., ad fretum eo cursu contendit, ut prope repentino adventu incautos oppresserit, Liv. – in cursu esse, im vollen Laufe sein, v. Pers. = in voller Eile reisen, Cic. ad Att. 5, 16, 1; poet. übtr. von lebl. Ggstdn. = im vollen Gange, im vollen od. im besten Zuge sein, dah. auch = noch fortdauern (s. Heinse u. Bach Ov. met. 10, 401), vox erat in cursu, Ov.: dum furor in cursu est, currenti cede furori, Ov.: sex ubi, quae restant, luces Aprilis habebit, in medio cursu tempora veris erunt, Ov. – im Bilde, v. raschen Gange der Rede, v.
    ————
    Redeflusse, interdum cursus in oratione est incitatior, interdum moderata ingressio, Cic.: tantus cursus verborum fuit et sic evolavit oratio, ut etc., Cic.: dicebat citato et effuso cursu, sed praeparato, Sen. rhet.
    So nun bes.: a) der Lauf nach einem bestimmten Ziele zur Übung und um die Wette, der Wettlauf, zu Wagen od. zu Pferde = das Wettrennen, im Gymnasium, im griech. Stadium, im röm. Zirkus, cursus certamen, Ov.: c. bigarum quadrigarumque, Suet.: c. Olympiacus, Cornif. rhet.: c. equester, Pferderennen, Verg. – cursu invictus Echion, Ov.: nobiles equos cursus et spatia probant, Tac. dial.: cursu cum aequalibus certare, Sall.: cursu certare in stadio, Suet.: ibi (in gymnasio) cursu, luctando, hastā, disco se exercere (v. Jünglingen), Plaut.: cursu vincere alqm, Ov.: studere optatam cursu contingere metam, Hor. – im Bilde, der Lauf, das Rennen, Ringen nach dem Ziele, bes. nach dem Ziele der Ehre, Laufbahn, Karriere,illa iactatio cursusque popularis, jenes unruhige Treiben (Drängen) u. Rennen nach der Volksgunst, Cic.: non habet satis magnum campum ille tibi non ignotus cursus animi (meine dir wohlbekannte entschiedene Geistesrichtung), Cic.: honorum tuorum cursus cui suspectus umquam fuit? Cic.: cum numquam sit aut illius a me cursus impeditus aut ab illo meus, Cic.: iam pridem esse in cursu (Ggstz. stadium ingredi), Cic.: in eodem cursu fuisse a Sulla dic-
    ————
    tatore ad eosdem fere consules, dieselbe Laufbahn gemacht haben vom D. S. an bis zu usw., Cic.: vides in quo cursu simus, in welchem Rennen (nach den höchsten Würden) ich begriffen bin, Cic.: transcurrere cursum suum, rasch, ohne Aufenthalt zu machen, wie mit einem Sprunge seine L. durcheilen (durchmachen), Cic.
    b) der Lauf als in bestimmter Richtung unternommener Weg, die Route, der Kurs, der Marsch, die Reise, die Fahrt, bes. zur See, cursus navigationum tuarum, die Routen deiner Fahrten, Cic.: c. diei totius, Mela: insidiosus rector cursus (v. einem Steuermann), Val. Max. – c. brevis, Curt.: c. maritimus, Cic.: c. prosper, Plin.: c. rectus, Plin. ep.: secundus, Caes.: longi non falsa pericula cursus (Fahrt durch die Luft, Flug), Ov.: unde (ab ora Italiae) in Epirum brevis cursus est, Curt.: in hoc medio cursu est insula, quae appellatur Mona, Caes.: in medio Achaico cursu (mitten auf meiner Fahrt nach A.) te vidi Veliae, Cic.: mihi cursus in Graeciam per tuam provinciam est, Cic.: huc rectus ex Africa c. est, direkte Fahrt, Liv.: quo cursus navibus tutus ex Africa esset, Liv. – commutare cursum (Ggstz. tenere cursum, s. unten), Cic.: imprudentiā aut tempestate paulum suo cursu decedere (abweichen), Caes.: im Bilde, quem neque periculi tempestas neque honoris aura potuit umquam de suo cursu aut spe aut metu demovere, kein Sturm
    ————
    der Gefahr, kein lockender Hauch der Ehre von seiner Bahn abbringen, Cic.: c. dirigere, m. Ang. wohin? durch Advv. od. durch Praepp. od. durch bl. Acc. loc., zB. alio (anderswohin), Val. Max.: eo (dahin), Liv.: quo tendo, Nep.: in Africam, Vell.: ad litora Apolloniatium, Caes.: ad Antiochum, Iustin.: Gades (nach G.), Iustin.: cuius classis cursum esse directum columbae antecendentis volatu, Vell.: ad nocturnos ignes cursum dirigere, Suet.: cursum dirigere per auras in lucos (v. Fluge der Tauben), Verg. – cursum exspectare, günstige Fahrt (auch im Bilde), Cic.: cursum secundum habere (v. Schiffen), Caes.: repentina tranquillitas intermittit cursum, Petron.: impedire alcis cursum (v. Winden), Mela: petere alium cursum, eine andere Route, einen andern Kurs nehmen (v. Reisenden zur See), Cic.: unde et quo tenderent cursum, Liv. – cursum tenere, Kurs halten (= den rechten, geraden Weg verfolgen), u. cursum non tenere od. tenere non posse, den Kurs nicht halten od. nicht halten können, v. Seefahrern u. Schiffen, Caes. u.a. (vgl. Schneider Caes. b. G. 4, 26, 4): u. so secundis ventis od. secundissimo vento cursum tenere, Cic.: cursum non tenere et longius deferri, Caes.: rectum cursum, recta gubernacula in periculum tenere, Plin. ep.: im Bilde, e quibus quoniam tamquam e scopulosis cotibus enavigavit oratio, reliquae disputationis cursum teneamus, in der übrigen Erörterung den
    ————
    geraden Lauf halten (unser vulg. »bei der Stange bleiben«), Cic.: ut te ad istum cursum tenendum, quem a prima aetate suscepisti, cohortentur, die Lebensbahn, Cic.: Polycratis felicitas semper plenis velis prosperum cursum tenuit, Val. Max. – im Bilde, der Weg, der Verlauf, die Bahn des Lebens, totus vitae cursus, Hieron.: reliquus vitae cursus, Cic.: vitae brevis est cursus, gloriae sempiternus, Cic.: aliquod certum genus cursusque vivendi, Cic. (vgl. auch oben demovere de cursu u. tenere cursum): omnem vitae suae cursum in labore corporis atque in animi contentione conficere, Cic.: medium agens cursum aetatis (im mittleren Lebensalter) placidā morte decessit, Amm. 23, 6, 4. – u. der Verlauf, Gang der Begebenheiten u. Zeiten, perspicis qui cursus rerum, qui exitus futurus sit, Cic.: di eodem cursu, quo fluxere adhuc res, ire patiantur, denselben Fortgang nehmen, Curt.: ea natura rerum est et is temporum cursus, ut non possit ista aut tibi aut ceteris fortuna esse diuturna, Cic.: cursum irrevocabilem ingressa ex destinato fluunt, was einmal seinen unveränderlichen Gang genommen hat, verläuft nach Vorherbestimmung, Sen.: inveniendum tandem Britanniae terminum continuo proeliorum cursu, durch eine fortlaufende Reihe von Schlachten, Tac.: temporum vices, volumina saeculorum, cursus annorum, Augustin. serm. 29, 1.
    c) der Lauf der Flüssigkeiten, α) des Wassers, der
    ————
    Gewässer, c. aquae, Plin. ep.: in hac (terra) cursus amnium non torrentes rapidique, sed lenes et vineis campisque irrigui, Iustin.: ex Oceano amnium fontiumque cursus initium capiunt, Quint.: spatio alvei segnis cursus (fluminis) est, Curt.: vehementior fluminum cursus est prono alveo, Quint.: quosdam exaruisse amnes aut in alium cursum contortos et deflexos videmus, Cic.: si lacus emissus lapsu et cursu suo ad mare profluxisset, Cic.: nec adire poterat ad iusti cursum amnis, Liv.: licet prospicere maris novos cursus, Sen.: Ggstz., maris cursus alterni et recursus, wechselnde Ebbe u. Flut, Sen. ad Helv. 20, 2. – β) (als mediz. t. t.) die Flüssigkeiten des Körpers, c. materiae, Cels.: c. pituitae (Schleimfluß) acer, acerrimus, c. pituitae tenuis, Cels.: leves pituitae cursus, sed assidui, Cels. – c. menstrui, Plin.: c. sanguinis ex naribus, Cels.: ne in inferiores partes factus cursus pedes repleret, Cels.
    d) der Lauf, Umlauf der Himmelskörper, Weltkörper, c. solis, lunae, siderum, stellarum, Cic. u.a.: c. Veneris, Mercurii, Cic.: siderum modus cursusque stellarum (Plur.), Val. Max. – solis cursus annalis, Varro: annui cursus solis, Cic.: stellarum perennes cursus, Cic.: perpetui cursus conversionesque caelestes, Cic.: stellarum cursus sempiterni, Cic.: summus ille caeli stellifer cursus, Cic.: hic lunaris atque infimus c., Cic.: novem lunae cursus, Cic.: illi octo cur-
    ————
    sus, Cic.: properantis mundi volubilis c., Sen.: solis exortus, cursus, occasus nemo admiratur, Cornif. rhet.: cursus annuos conficere (v. der Sonne), Cic.: cursum suum anno od. XXX fere annis conficere (v. einem Planeten), Cic.: nullum umquam cursus sui vestigium inflectere (v. den Fixsternen), Cic. – annum ad cursum solis accommodare, Suet.: ad cursus lunae in duodecim menses describere annum, Liv.: ad siderum cursum iter dirigere, Curt. – siderum cursus numerosque cognoscere, Quint.: siderum certos constitutosque cursus numeris docere, Quint.: lunae cursu notare tempora, Curt.
    e) der Lauf anderer lebl. Ggstde. nach einer bestimmten Richtung, sowohl in der Bewegung als in der Lage, hic per omnes sonos vocis cursus, das Auf- u. Absteigen durch alle Töne, Cic. de or. 3, 227. – cursus hic et sonus rotundae volubilisque sententiae, Gell. 11, 13, 4. – communia his (larici et abieti) pinoque, ut quadripertitos venarum cursus (Aderngänge) bifidosve habeant vel omnino simplices, Plin. 16, 195.
    II) meton., cursus publicus, der öffentliche, vom Staate eingerichtete Postenlauf, die stationsweise verteilten Posten, Fahrposten, zur Beförderung von Staatsangelegenheiten u. Staatspersonen, praepositus cursus publici, Oberpostmeister, Inscr.: animalia cursus publici, Inscr. u. Cod. Theod.: publici cursus
    ————
    usu permisso, Amm.: vectus mutatione celeri cursus publici, Amm. – dass. c. vehicularius, Capitol. Antonin. Pius 12, 3, od. c. vehicularis, Arcad. dig. 50, 4, 18. § 4. – c. fiscalis (dem Fiskus obliegender), Spart. Hadr. 7, 5. – Vgl. E. Hudemann Geschichte des röm. Postwesens während der Kaiserzeit. Berlin. 1875.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cursus

  • 16 ortus [1]

    1. ortus, ūs, m. (orior), I) der Aufgang (Ggstz. occasus, obitus), 1) eig.: ortus primi solis, Verg.: ortus quartus lunae, der vierte Tag nach dem Neumonde, Verg.: ortus brumalis, die Winter-Morgenseite, Apul. – oft Plur., solis et lunae reliquorumque siderum ortus, Cic.: ortus et obitus signorum, Cic.: stellarum ortus atque obitus, Catull.: ortus occasusque siderum, Cic. – u. das Sich- Erheben des Windes, Favonii, Plin. 17, 57. – 2) meton.: ortus solis, Sonnenaufgang = Morgengegend, Orient, Cic. u. Liv.: ab ortu ad occasum commeans, Cic. – II) übtr., die Entstehung, a) leb. Wesen, die Entstehung, Geburt, deorum (Ggstz. interitus), Cic.: puerorum, Cic.: primus animantium, Cic.: primo ortu, gleich nach der Geburt: Cic.: Cato ortu Tusculanus, Cic.: ortum ducere ab Elide, abstammen von E., Ov. – b) das Wachsen, Hervorwachsen der Feldfrüchte usw., Lucr. 5, 211. – c) die Quelle, Avien. or. marit. 61. – d) abstr. Ggstde., die Entstehung, der Ursprung, tribuniciae potestatis, Cic.: iuris ortum a fonte repetere, Cic.

    lateinisch-deutsches > ortus [1]

  • 17 ortus

    1. ortus, ūs, m. (orior), I) der Aufgang (Ggstz. occasus, obitus), 1) eig.: ortus primi solis, Verg.: ortus quartus lunae, der vierte Tag nach dem Neumonde, Verg.: ortus brumalis, die Winter-Morgenseite, Apul. – oft Plur., solis et lunae reliquorumque siderum ortus, Cic.: ortus et obitus signorum, Cic.: stellarum ortus atque obitus, Catull.: ortus occasusque siderum, Cic. – u. das Sich- Erheben des Windes, Favonii, Plin. 17, 57. – 2) meton.: ortus solis, Sonnenaufgang = Morgengegend, Orient, Cic. u. Liv.: ab ortu ad occasum commeans, Cic. – II) übtr., die Entstehung, a) leb. Wesen, die Entstehung, Geburt, deorum (Ggstz. interitus), Cic.: puerorum, Cic.: primus animantium, Cic.: primo ortu, gleich nach der Geburt: Cic.: Cato ortu Tusculanus, Cic.: ortum ducere ab Elide, abstammen von E., Ov. – b) das Wachsen, Hervorwachsen der Feldfrüchte usw., Lucr. 5, 211. – c) die Quelle, Avien. or. marit. 61. – d) abstr. Ggstde., die Entstehung, der Ursprung, tribuniciae potestatis, Cic.: iuris ortum a fonte repetere, Cic.
    ————————
    2. ortus, ī, m., in Handschrn. und nach den Gramm. st. hortus, s. Haupt opusc. 1, 58.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ortus

  • 18 ortus

    1.
    ortus, a, um, Part. and P. a., from orior, q. v. fin. B.
    2.
    ortus, ūs, m. [orior].
    I.
    A rising of the heavenly bodies (opp. occasus; class.): solis et lunae reliquorumque siderum ortus, obitus motusque cognoscere, Cic. Div. 1, 56, 128:

    primi sub lumina solis et ortus,

    Verg. A. 6, 255:

    (sol) ab ortu ad occasum commeans,

    from east to west, Cic. N. D. 2, 19, 49: solis, sunrise, i. e. the orient, the east, id. Cat. 3, 8:

    tum bis ad occasum, bis se convertit ad ortus,

    Ov. M. 14, 386:

    nitido ab ortu,

    id. ib. 2, 112:

    signorum,

    Verg. E. 9, 46:

    ortus lucis,

    Vulg. Sap. 16, 28.—
    II.
    A rise, beginning, origin (cf. origo):

    tribuniciae potestatis,

    Cic. Leg. 3, 8, 19:

    juris,

    id. ib. 1, 6, 20:

    Favonii,

    Plin. 17, 9, 8, § 57:

    materno ortu,

    Ov. M. 13, 148:

    ab Elide ducimus ortum,

    we are sprung, derive our origin, id. ib. 5, 494:

    ortus nascentium,

    the birth, Cic. Div. 2, 43, 91; id. Tusc. 1, 38, 91:

    Cato ortu Tusculanus,

    by birth, id. Leg. 2, 2, 5.—Of a river, the source:

    donec venias ad fluminis ortus,

    Ov. M. 11, 139.—Of plants, the springing up, growth, Lucr. 5, 211.

    Lewis & Short latin dictionary > ortus

  • 19 SUNSET

    [N]
    OCCASUS (-US) (M)
    OBCASUS (-US) (M)
    SOL: SOLIS OCCASUS (M)
    - BEFORE SUNSET

    English-Latin dictionary > SUNSET

  • 20 aestivus

    aestīvus, a, um (aestas), was im Sommer stattfindet, -geschieht, -wächst, -fortdauert, sommerlich, Sommer- (Ggstz. hibernus), dies, menses, tempora, Cic.: nox, Hor. u. Liv.: feriae, Gell.: sol, Verg.: aestivus solis occasus (Ggstz. hibernus solis ortus), Liv.: avis, Zugvogel, Liv.: animalia, Flöhe, Wanzen u. das übrige Ungeziefer, Plin.: aura, Hor.: saltus, Sommer-(Wald-)triften, Liv.: aurum, der vom halbjährigen Militärtribun getragene Goldring (auch aurum semestre gen.), Iuven.: pabulum, Sen.: nives, Macr.: specus, Sen.: vestimenta, Sen.: cubiculum, Plin. ep.: expeditio, Vell.: castra, Tac. u. (Ggstz. hiemalia) Vopisc. – Acc. neutr. adv., aestivum tonat, sommerlich donnert's, Iuven. 14, 295. – Plur. subst., aestīva, ōrum, n., α) (sc. castra) das Sommerlager des Heeres, das Standlager (Ggstz. hiberna), Cic. u.a.: iron., praetoris, Lustlager, Cic.: meton., Feldzug (weil die Alten gewöhnlich nur im Sommer Krieg führten), Cic. u.a. – β) (sc. stabula) der Sommeraufenthalt der Herden, das Sommergehege (Ggstz. hiberna), Varr. u.a.: u. meton. – die Herde im Sommergehege, auf der Sommerweide, Verg. georg. 3, 472. – / Nom. Sing. aestivos, Corp. inscr. Lat. 2, 2963; 5, 2421.

    lateinisch-deutsches > aestivus

См. также в других словарях:

  • soleil — Soleil, Sol. Les Alcumistes appellent l or Sol. Il combattoit ayant le Soleil à dos ou aux espaules. Pugnabat auersus a Sole. Liu. lib. 22. Soleil levant, Oriens, Exoriens, sub. Sol, Ortus Solis, Sol nouus. Depuis le Soleil levé, A primo Sole, Ab …   Thresor de la langue françoyse

  • Stenographie — (v. gr.) I. Wesen u. Name. Die S. ist die Kunst ebenso schnell zu schreiben, wie gesprochen wird, demnach eine höhere Schreibkunst u. Schreibwissenschaft. Wenn die gewöhnliche Schrift um desto vollkommener zu erachten ist, je mehr sie nicht nur… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • LITHOSTROTOS — nomen loci, in quo sedit Pilatus, Christum Dominum nostrum morti adiudicaturus, qui locus sic dictus, quod stratus fuerat lapidibus. Eius mentio Ioh. c. 19. v. 13. Pilatus cum audîsset hunc sermonem eduxit foras Iesum consedit in tribunali, in… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ԱՐԵՒՄՈՒՏՔ — (մտից.) NBH 1 0353 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 10c, 12c գ. δύσις, δυσμή occasus (solis) Մուտք արեւու, այսինքն մտանելն ʼի խոնարհելով ʼի ներքին կիսադունտն. երեկոյ. արեւը մարը մտնալը. ... *Զենցես զզատիկն առ երեկո ընդ… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • absconser — Absconser, Vient du mot Latin Absconsare, dont il tient sa signification, et signifie Abdere, Condere se in abditum. Les Picards dient Esconser. Le soleil est esconsé, c est à dire, caché et couché, Occidit sol. Esconcement de soleil. Occasus… …   Thresor de la langue françoyse

  • VESPERA — Graece ὀψία, apud Hebraeos (quibus initium diei erat, nocte secundum Rituale praecedente propter mysterium, seu δήλωσιν πνεύματος, cum alias non prima Vespera primo mane, sed hoc illâ antiquius esset, qua de re vide Burmannum, Synopsi Theol.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PARAPEGMA — Graece παράπηγμα, proprie tabula est aenea, columnae alicui solita affigi, ςτυλοπινάκιον hine quoque Graecis. In cuiusmodi tabulis Leges, Edicta, Agrorum divisionum formae, Canones siderum Astronomici, et alia vulgo incidebantur, et in locis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ANALEMMA — Graece Α᾿νάλεμμα, apud Vitruvium l. 9. c. 4. est ratio conquisita Solis cursu, et umbrae crescentis, a Brumae observatione inventa, e qua per rationes Architectonicas circinique descriptiones, est inventus effectus in Mundo. Nempe umbra crescit a …   Hofmann J. Lexicon universale

  • DIES — I. DIES Nicanoris, Festum Iudaeorum, de quo infra in voce Iudith. Diespiter, Iuppiter, quasi diei, i. e. lucis pater, uti Macrob. interpretatur. Hostat. l. 1. Carm. od. 34. v. 5. Namque Diespiter Igni corusco nubila dividens. Et idem l. 3. Carm.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SUPREMA — I. SUPREMA apud Plin. l. 7. c. 60 . ubi de primo Horologiorum apud Romanos usu, Duodecim tabulis ortus tantum et occasus nominantur: post aliquot annos adiectus est et Meridies, Accensô Consulum id pronuntiante, quum ab Curia inter Rostra et… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Les douze tables — Loi des Douze Tables Loi des Douze Tables Type …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»